5 zmian w prawie pracy, czyli projekt nowego Kodeksu pracy

zdjęcie przedstawiające okulary leżące na kartkach papieru

Obecny Kodeks pracy ma ponad 40 lat. Ponieważ wiele zapisów nie jest dostosowanych do aktualnych realiów na rynku pracy, Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy intensywnie pracuje nad nowym Kodeksem Pracy. Jakie zmiany czekają pracodawców i pracowników?

1) Nowe umowy o pracę

Pracodawca może zatrudnić pracownika na jedną z kilku umów o pracę: na czas określony, nieokreślony lub zastępstwo. Każda z wymienionych umów może zostać poprzedzona umową na okres próbny – zawiera się ją na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, aby sprawdzić kwalifikacje pracownika i możliwości jego zatrudnienia (art. 25 Kodeksu pracy).

Ponieważ zawarcie umowy o pracę wiąże się dla pracodawców ze sporymi kosztami, niektórzy proponują potencjalnym pracownikom umowy cywilnoprawne, np. zlecenie lub umowę o dzieło. Aby ograniczyć ilość zawieranych umów cywilnoprawnych, propozycja Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy dotyczy wprowadzenia nowych form umów o pracy. Mowa m.in. o umowie na pracę sezonową i umowie na pracę dorywczą.

Nowe formy umów o pracę mają ograniczyć stosowanie umów cywilnoprawnych. W rezultacie umowy o pracę mają zostać głównymi formami zatrudnienia, zaś z umów cywilnoprawnych mają korzystać głównie samozatrudnieni.

2) Ograniczenie samozatrudnienia

Samozatrudnienie, czyli przejście z etatu na własną działalność gospodarczą, najczęściej jest dla pracowników niekorzystnym rozwiązaniem – dochodzą im obowiązki związane z prowadzeniem księgowości. Z punktu widzenia pracodawcy zaproponowanie pracownikowi, aby założył firmę i jako przedsiębiorca współpracował z dotychczasowym miejscem pracy, jest opłacane. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy pracuje nad nową definicją samozatrudnienia i tym, aby ograniczyć możliwość jego stosowania przez pracodawców.

Jak będzie wyglądać samozatrudnienie na nowych zasadach? Dziś jeszcze nie wiadomo. Faktem jest jednak, że liczba samozatrudnionych w ostatnich latach znacząco wzrosła. Nie wszyscy to jednak osoby, które dobrowolnie chcą przetestować swoją przedsiębiorczość. Pracownicy, którzy muszą działać jako przedsiębiorcy, choć preferują pracę na etacie, mogą spodziewać się korzystnych dla siebie zmian.

3) Zmiany w urlopach – 26 dni dla każdego

Jednym z przywilejów osób świadczących pracę w oparciu o umowę o pracę jest prawo do urlopu. Zgodnie z art. 154. § 1 wymiar urlopu wynosi:

20 dni – dla pracownika, który jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

26 dni – dla pracownika, który jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy również mają prawo do urlopu, przy czym jest on ustalany proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy. Dziś jest niemal pewne, że w projekcie nowego Kodeku pracy pojawi się zapis, zgodnie z którym wszyscy pracownicy będą mieć prawo do urlopu w wymiarze 26 dni. Oznacza to, że wymiar urlopu nie będzie już uzależniony od stażu pracy – każdy pracownik, niezależnie od tego, kiedy rozpoczął pracę, będzie wypoczywał 26 dni w roku.

Jeżeli chodzi o wymiar urlopu dla osób, które nie pracują w pełnym wymiarze czasu pracy, to wciąż brak jest szczegółowych informacji odnoszących się do tego, jak będzie on wyliczany.

4) Niższe premie uznaniowe

Zmiany w nowym Kodeksie pracy obejmą także premie uznaniowe. Aktualnie w ich przyznawaniu pracodawca ma pełną dowolność. Przedstawiciele Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy chcą, aby pracownicy byli pewni otrzymywanego wynagrodzenia – pracują oni nad ograniczeniem uznaniowych składników wynagrodzenia.

Ustalenie, jaka część wynagrodzenia może być uzależniona od decyzji pracodawcy, ma sprawić, że wynagrodzenia wypłacane pracownikom będą bardziej stabilne niż dotychczas – pracownicy każdego miesiąca będą wiedzieć, jakiej kwoty mogą spodziewać się na swoim koncie.

5) Nowa forma telepracy

Aktualnie pracownik, który źle się czuje lub np. spodziewa się wizyty pracownika elektrowni czy gazowni, musi wziąć dzień wolnego. Nowy Kodeks pracy ma być pod tym względem bardziej elastyczny – przewiduje nową formę telepracy. Jeżeli przepisy wejdą w życie, pracownik będzie mógł poprosić pracodawcę, aby w danym dniu pracować zdalnie, czyli we własnym domu.

Telepraca, czyli praca zdalna, polega na świadczeniu pracy poza siedzibą firmy przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. W takim przypadku pracodawca musi dostosować stanowisko pracownika do przepisów BHP. Nowa forma telepracy nie będzie tego wymagać, bo praca zdalnie będzie świadczona wyłącznie sporadycznie.

Od kiedy będą obowiązywać nowe przepisy?

Aktualnie trwają prace nad projektem nowego Kodeku pracy. Jeżeli – zgodnie z zapowiedziami – projekt zostanie przedstawiony jeszcze w marcu, to jest szansa, że nowe przepisy zaczną obowiązywać w drugiej połowie bieżącego roku.